Nöromotor Gelişim geriliği nedir?

Hastanın yaşıtlarına göre geri olması ya da standardize edilmiş referans testlere ortalamanın altında olmasına denir.

Yaygın (global) gelişim geriliği nedir?

Kaba motor, ince motor, dil/konuşma, bilişsel ve sosyal/kişisel gelişim alanlarının 2 veya daha fazlasında belirgin gerilik olmasıdır.

Gelişim geriliği demek zihinsel gerilik demek midir?

Hayır zeka geriliği ya da zihinsel gerilik demek değildir. Yaygın gelişim geriliği olan bir hastanın zekası normal olabilir. Örneğin yaygın gelişim geriliği olan kas hastaları ya da serebral palsi hastalarının zekası normal sınırlar içerisinde olabilir.

Zihinsel gerilik tanısı kaç yaştan itibaren konabilir?

Zihinsel gerilik tanısı zeka testlerinin güvenilir olarak uygulanabildiği yaşlarda, çoğunlukla beş yaş sonrası konur.

Gelişim geriliği erken tanınabilir mi?

Gelişim geriliği iyi bir öykü ve nörolojik muayeneyle saptanabilir. Ayrıca DENVER gelişimsel tarama testi ya da AGTE gibi testlerle de tanınabilir.

Ne zaman gelişim geriliğinden kuşkulanılmalıdır?

Çocuğunuzun yaşıtlarından geri olduğunu düşündüğünüz her durumda ayrıntılı değerlendirme gereklidir.

Kaba motor gelişim açısından 3 aylıkken başını tutmuyorsa, 6 aylıkken destekli 8 aylıkken desteksiz oturmuyorsa, 15 aylıkken henüz yürümemişse;

Dil gelişimi açısından 3 aylıkken agulamıyorsa, 1 yaşta anne baba demiyorsa, 2 yaşında 2 sözcüklü cümlesi yoksa gelişim geriliği ya da başka bir sorun olabilir.

Gelişme geriliği, konuşma ve dil gelişimi, motor gelişim, sosyal gelişim ve bilişsel gelişim alanlarındaki gerilik olarak tanımlanır.  Çocukluk yaş grubunda, %12-16 oranında gelişme geriliği görülmektedir. Gelişme geriliklerinin erken anlaşılması, çocukların erken tanı ve tedavi için önemlidir.Beyin gelişimi için ilk 3 yıl, kritik öneme sahiptir. Birinci basamak hekimlerinin, sağlıklı çocuk gelişimini değerlendirilmesi çok önemlidir.  Çocukluk yaş grubunda,%12-16 oranında gelişme geriliği görülmektedir.  Normal gelişim için gerekli nöral yollar hayatın ilk yıllarında oluşur. Gelecek yaşamında öğrenme, davranış, beceri ve sağlık gelişiminin normal ilerlemesi temeli oluşturur.   Sinir sistemi basit süreçten kompleks sürece doğru gelişir.  Gelişimin önemli periyotları 6 yaşına kadar tamamlanır.  Gelişimin erken yıllarında problemler tanılanamazsa, beyin gelişim basamakları kaçırıldığı için tedavi olanağı sağlanamaz. 

Değerlendirilen alanlar:

  • İletişim,
  • Kişisel bakım,
  • Ev yaşamı,
  • Sosyal-kişiler arası beceriler,
  • Toplum kaynaklarının kendi kendine yönelimli akademik kaynakları,
  • Öz-yönelimi,
  • İşlevsel akademik becerileri,
  • İş,boş zaman,sağlık ve güvenlik kullanımı

             

Nörogörüntüleme

  • Kraniyal MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme)
  • Volumetrik MR (ince kesit)
  • Fonksiyonel Beyin MR (f MRI)
  • MR Spektroskopi (molekül ölçümü)
  • Bilgisayarlı Beyin Tomografisi (BT)
  • EEG, EMG
  • Kantitatif EEG, Beyin Haritalaması (QEEG/MAP)

TEDAVİ

    • Tedavi verimi, çocuğun birincil eksikliklerinin doğru değerlendirilmesi ve tanımlanmasıyla gelişir. Çocuklar değerlendirme sırasında çok sayıda problem çıkarabilir. Bu da eksik değerlendirme anlamına gelir. Fonksiyonel performansta ilerlemenin eksik olması, genellikle beyin işlev bozukluğu bölgelerinin birkaç bölümünde problem olduğunu gösterir. 



    • Fonksiyon bozukluğu olan çocukta gelişmenin farklı yönleri değerlendirilmelidir. Çocuğun başlıca problem alanı hedeflenmeli, bunun için sorunlu alanlar birden fazla referans çerçevesinde analiz edilmelidir. İlk değerlendirmede ve devam eden tedavi sürecinde, klinisyen çocuğun gecikmiş veya düzensiz gelişim nedenini araştırmak zorundadır. ÖR: İşlev bozukluğu olan bir çocuk, duyusal girdinin yetersiz işlenmesine bağlı sekonder postüral eksiklikle karşılık verir. Çocuğun gelişimi sırasında bir noktada, postürel eksikliğin önceliği olabilir, çünkü daha gelişmiş motor fonksiyonlarının geliştirilmesine engel olur. Bu durumda, postürel kontrol eksikliğini ve duyusal işleme kusurunu gidermek önemlidir. Çocuğun tedavisinde bir noktada duyusal işleme eksikliği, hareket eksikliği üzerinde öncelik sahibi olabilir. Dil ve konuşma alanındaki gerilikler gelişim durumları için parametredir. Erken çocukluk döneminde %5-10 oranında dil gelişim sorunu,%8 öğrenme güçlüğü, %1-1,5 bilişsel disfonksiyon görülür. Çoğu çocukta birden fazla gelişim alanında gerilik görülür. Gelişme geriliği olan çocukların rehabilitasyon programına erken başlanmasının gelişme geriliğini azalttığını gösteren çalışmalar vardır. Fiziksel engelli ve bilişsel geriliği olan çocuklar için, okulöncesi rehabilitasyon programları; sosyal, toplumsal yapısını ve öz bakımını geliştirir ve ailelere destek sağlanır.



    • Erken

 

    • rehabilitasyon programları ile gelişme geriliği olan çocukların özel eğitim ihtiyaçlarında ortalama %14 ve sınıf geçememe durumunda %13 azalma ve IQ testinde yaklaşık 6,5 puan artışı sağlanmıştır. Gelişme geriliği erken saptanan ve okulöncesi eğitim programı alan çocuklarda, daha az sınıf tekrarı ve okul terk etme görülmüştür Global gelişimsel gecikmede metabolik değerlerin önemli olduğu yapılan çalışmalarda; metabolik tarama, amino ve organik asitlerle birlikte serum amonyak ve laktat düzeylerinin belirlenmesinin önemli olduğunu göstermektedir Zeka geriliği, gelişimsel gecikme, gelişimsel sakatlık, nörogelişimsel gecikme görülmesine göre rehabilitasyon ekibine yönlendirilir. Fizyoterapi, ergoterapi, duyu bütünleme terapisi konuşma terapisi, odyoloji, diyetisyen, oftalmoloji ve klinik psikolog, özel eğitime yönlendirilir. Aile Yönlendirme Çocuğunuzun engelliliği hakkında bilgi edinin. Engelli çocukların diğer ebeveynleri ile bağlantı kurun. Sabırlı olun; öğrenme çocuğunuz için daha yavaş gelebilir. Bağımsızlığı ve sorumluluğu teşvik etmek. Toplumda sosyal, eğlence ve spor aktiviteleri için fırsatlar bulun. (En İyi Arkadaşlar veya Özel Olimpiyatlar gibi)

   

  • Rehabilitasyonun Amacı - Bireyin çevresine odaklanarak, bireyin bakış açısından referans ve rehberlik yapmak - Bireyin refahını artırmak ve toplumsal düzeyde değişim ve işbirliği yapmak için sosyalleşme - Yaşam kalitesi kavramlarını ve ilkelerini uygulamak için ortak dil ve sistematik çerçeve sağlamak

Çocuklarda geç konuşma ve geç yürüme

      Çocukların beklenen gelişim basamaklarını zamanında tamamlayamaması ya da geç tamamlaması gelişim geriliği olarak tanımlanır. Gelişim geriliği dendiğinde çocuğun sadece fiziksel gelişimi düşünülmemelidir. Zihinsel, duygusal, sosyal, motor ve dil gibi alanlarda da gelişim derecesi gözlenmeli ve değerlendirilmelidir. 

Çocukların normal gelişim süreci

           Yeni doğan bebeklerin konuşmaları için gerekli organları henüz kontrol edilebilecek ölçüde gelişmez. Bebekler günlerinin büyük bölümlerini annelerinin sesini dinleyerek geçirir. Ancak yinede farklı isteklerini farklı ağlama tonları, gülme ve kendi dillerinde ifadele biçimiyle belirtir. Çocukların gelişim süreçlerini yakından takip eden anne ve babalar geç konuşma ve geç yürüme gibi olası problemleri zamanında tespit edebilir. Anlamsız sesler çıkarmak ve gülmek bebeklerin ilk konuşma çabalarıdır. Genellikle bebekler bir yaşını doldurduktan sonra anlamlı sözcükler kullanmaya başlar ve 18. aydan itibaren yeni sözcük öğrenme süreci hızlanır. Bu dönemde bebeklerin sözcük dağarcığında da gelişmeleri gözlenir. Çocuklar 2 yaşına girmeden önce kelimelerle birlikte mimiklerini de kullanır ancak 2 yaşından sonra ise artık mimikleri daha az kullanmaya başlar ve kendini cümlelerle ifade etmeye başlar.  Çocuklar 4-5 yaşına geldiğinde yetişkinlere isteklerini, ihtiyaçlarını uzun ve karmaşık cümlelerle zorlanmadan ifade edebilir ve çevresindeki olayları, anlatılanları rahatlıkla anlayabilir. Bebeklerin kaba motor gelişimleri de farklılık gösterebilir. Örneğin bazı bebekler bir yaşında bazı bebekler ise 15-16 aylıkken ilk adımlarını atar. Genellikle bebekler yürümeye 12 ile 18 aylar arasında başlar.

Çocuklarda geç konuşma geç yürüme probleminden ne zaman şüphe edilmelidir?

           Çocukların ilk 18-30 aylık süreçte konuşma ve yürüme becerilerini sergilemeleri beklenir. Bazı becerilerde yaşıtlarına göre geri kalabilen çocuklar, yemek yeme, yürüme ve tuvaletini yapma gibi becerilere sahip olabilirken konuşması gecikebilir. Genellikle tüm çocukların ortak gelişim aşamaları vardır. Ancak bazı çocukların kendine özgü gelişim zamanlamasından söz edilebilir, dolayısıyla konuşmaya yaşıtlarından erken ya da geç başlayabilir. Geç konuşma sorunu ile ilgili yapılan çalışmalarda dil ve konuşma bozukluğuna sahip çocukların kullandıkları sözcüklerin az olduğu belirlenmiştir. Çocukların dil ve konuşma problemi ne kadar erken fark edilirse tedavisi de o kadar erken olur. Eğer çocuk 24-30 ay arası yaşıtlarına göre daha yavaş gelişim gösteriyorsa ve diğer çocuklarla aralarındaki farkı kapatamıyorsa konuşma ve dil problemi daha da büyüyebilir. Bu problem psikolojik ve sosyal problemlerle birleşerek çok daha karmaşık bir hâl alabilir. Çocuklar ana okul ve kreşlerde kendi yaşıtlarından daha çok öğretmenleriyle konuşuyor ve diğer çocuklarla oyun oynamaktan kaçınıyorsa, kendini ifade etmekte zorlanıyorsa mutlaka uzman bir doktorla görüşülmesi gerekir. Aynı şekilde 18 ayını dolduran çocuk, yürümeye başlamadıysa, emeklemiyorsa, bir eşyaya tutunup ayağa kalkmıyorsa, yatar pozisyondayken bacakları ile itme hareketi yapmıyorsa yürüme gecikmesinden şüphelenilmeli ve mutlaka uzman bir doktora görünmelidir.

Çocuklarda geç konuşma ve geç yürüme hangi hastalığın belirtisi olabilir?

          Doğumdan önce, doğum sırasında ve doğum sonrasında oluşan tıbbi problemler bebek gelişiminde önemli rol oynar. Fetüste oluşan metabolik hastalıklar, beyinsel bozukluklar, kas hastalıkları, enfeksiyon ve prematüre Doğum gibi sorunlar çocuğun sadece motor gelişimini değil, tüm gelişimini etkiler. Down sendromu, serabral felç, kas distrofisi gibi gelişimsel problemler çocukların geç yürümesine neden olabilir. Hidrosefali, strok, havale gibi nörolojik problemler, bilişsel bozukluklar ve otizm gibi hastalıklara sahip olan çocuklarda dil ve konuşma becerilerinde sıkıntı gözlenir. 18 ayına gelen ve diğer çocuklarla oynamakta zorlanan ve kendini ifade edemeyen bebeklerde konuşma ve dil problemi vardır denebilir ancak aynı zamanda bu problemler otizmin belirtisi olarak da görülür. Yürüme ve konuşma güçlüğünün erken fark edilmesi ve müdahalenin hemen yapılması sorunların daha çabuk çözülmesini sağlayabilir.